tag:blogger.com,1999:blog-6645347636440234972024-03-12T19:49:46.243-07:00Balita BisayaLunbishttp://www.blogger.com/profile/03639809232579526925noreply@blogger.comBlogger4125tag:blogger.com,1999:blog-664534763644023497.post-31668750935606890392008-03-25T23:49:00.000-07:002008-03-25T23:50:06.022-07:00Pagkabanhaw sa LUDABI*_Pagkabanhaw sa LUDABI_*<br>*Bag-ong paglaom sa Bisrock*<br>*ni nemesio burasca senanggote*<br>** <br>*Kasagaran sa mga batan-on ug hamtong nga makadungog og tawo nga larino <br>kaayo mosulti og 'lawom' nga Binisaya, modayo'g ingon nga "ah, mora man <br>kag LUDABI"! Kay alang man god sa kadaghanan kanato, ang mga tawo nga <br>dunay katakos pagsulti o litok og mga pulong Bisaya nga estranghero na <br>kaayo sa atong pangdungog usa ka LUDABI.*<br>*Bisan ang tinuod nga pagkasulti, wala gyod untay lawom nga Binisayang <br>pulong ug labaw nang wa say mabaw. **Apan kay nisuway man tag wakli sa <br>kaugalingon natong lumad nga lengguwahe gumikan pod lagi sa colonial <br>mentality diin maoy atong pagtuo nga barot ang kaugalingon natong <br>pinulongan ug sosyal ang langyaw nga pinulongan sama sa Iningles. <br>Pagmatuod niini, ang bata nga mao pay pagsugod og kat-on pagsulti ato <br>dayong tudloan sama pananglit sa pag-ingon nga"Dong, Day, ayaw pag-touch <br>ana kay dirty kaayo na!" Saksak-sinagol. Hinungdan nga daghang napapas <br>o nawala nga lumad nga pulong-Bisaya kay ato mang gipulihan sa langyaw. <br>Mao laging ang resulta ingnon dayon natong LUDABI ang tawo nga larino pa <br>kaayong mosulti sa lumad natong Bisaya nga pinulongan.*<br>** <br>*Pero unsa man gyod ning LUDABI? Tingali sa mga batan-on o bag-ong tubo <br>labi na sa mga Bisrockers, pipila lang kaha ang nasayod niini. Ang <br>LUDABI kun Lubas sa Dagang Bisaya natukod niadtong tuig 1956, usa ka <br>kapunongan o pundok sa mga Bisayang magsusulat nga nagmahal sa <br>atong dila ug buot mopatunhay niini pinaagi diha sa natad sa arte sa <br>literatura. Usa sa mga haliging tagtukod niini mao si anhing Marcel M. <br>Navarra, ang Sugboanong magsusulat kinsa giila nga maoy unang <br>"modernista" ug "reyalista" pagpanulat og sugilanon ug lumad nga taga <br>Tuyom, Carcar (dakbayan na karon). Sukad sa pagkatukod niini, nahimong <br>inila ang kapunongan sa LUDABI. Ang ngalan niini nabaniog ug mikaylap <br>dili lang sa tanang suok sa Kabisay-an ug Mindanao, kondili, lukop <br>Pilipinas ug ngadto na sa gawas sa nasod nga may nanimuyong mga Bisaya. <br>Sa misunod nga mga katuigan, nahimong sakop niini ang mga prominenteng <br>personalidad ug mga agila sa Sugboanong literatura sama nilang Dr. Nick <br>Maglasang, Atty. Adelino Sitoy, Ernesto Lariosa, Atty. Cesar P. Kilaton <br>ug daghan pa nga karon nagtikawtikaw pa. Sulod sa taas nga kutay sa <br>panahon, nihaom sa ngalan nga LUDABI ang kahulogan niini nga usa gyod ka <br>lubas sa pagpatunhay sa pinulongang Bisaya. Lubas nga nagpabiling gahi <br>labaw pa sa bahi sukad sa pagkatukod niini niadtong dekada '50.*<br>** <br>*Apan wala damha, kalit pero daw inanayng gikaon sa anay ang lubas sa <br>LUDABI. Anam-anam nga naluya. Nagtinga ug hangtod nawala. Walay klarong <br>rason o tin-aw nga hinungdan nganong kini nahanaw. Nagkatibulaag ang mga <br>sakop. Ang uban nanglagwang ngadto sa Estados Unidos ug ubang dapit sa <br>kalibotan. Sa taudtaud nga pagkahilom, naamgohan na lang nga didto na <br>mopasilong sa bag-ong natukod nga mga kapunongan sama sa DAGANG <br>FOUNDATION, INC. ug BATHALAD kadtong mga aktibong sakop nga padayong <br>nagbirisbiris aron makasimhot kanunay sa tinta sa patikanan ang ilang <br>mga sinulat tungod ug alang sa bugtong tuyo nga mapadayon ang gitukawang <br>kawsa nga dili mapuo ang dilang Bisaya. *<br>** <br>*Pero wa lang usab damha, kalit nibangon ang LUDABI gikan sa taas-taas <br>nga paghikatulog. Nabanhaw gikan sa iyang pagpakahilom. Niadtong Enero <br>19 niining t\uiga, gipahigayon diha sa Casino Español ang LUDABI <br>NATIONAL CONVENTION atol usab sa ika-52 nga anibersaryo nga gitambongan <br>sa mga delegado gikan sa nagkalain-laing suok sa Pilipinas. Lakip sa <br>daghang nitambong mao sila si Nards Ver Melendres sa Ormoc City, Dr. <br>Jess B. Tirol ug Judge Jorge Cabalit sa Tagbilaran City. Ug siyempre, wa <br>sad paulahi ang mga payter ug tadhang mga taga Iligan City nga sila si <br>magsusulat Marcelo Geocallo, Ric Hynson , Fem Flores, Roy Trinidad ug <br>uban pa. Ang pagkabanhaw sa LUDABI nagpabilin na lang untang usa ka <br>damgo kon wala pa ang panghingusog ug paningkamot ni Arleigh Jay C. <br>Sitoy, anak ni Cordova Mayor Adelino Sitoy, kinsa naila nang daan nga <br>nagpuyos og dili tiaw nga pagmahal sa kulturang Bisaya. Nagnuod ang <br>panultihong Iningles nga "like father, like son" kay gisunod man sa anak <br>ang tunob sa lakang nga agi sa iyang amahan.*<br>** <br>*Ning pagbalik sa LUDABI, wa matago sa panan-aw sa mga kadagkoan niining <br>prestihiyosong kapunongan ang di na gyod mabangbang nga pagkuyanap sa <br>musikang Bisrock nga gihangop kaayo sa mga *<br>*batan-on. Lamang, nagkinahanglan kining sakwaton sa labing madali aron <br>molahutay sa panahon. Kay nakita man nga ang paghangop sa mga batan-on <br>sa Bisrock dako kaayo og ikatampo sa kawsa pagpatunhay sa atong kultura <br>nga dugay nang gipangunahan sa LUDABI. Atol sa usa ka tigom, wa <br>magduha-duha ang "core group" sa LUDABI Mactan Chapter nga gilngkoban <br>nila mismo ni talahurong Arleigh Jay C. Sitoy, Jess Baring (Sugboanong <br>enhinyero ug imbentor), Ms. Jaqueline Siwala ug kaubanan nga agakon ang <br>Bisrock aron matabangan ang mga batan-ong rakista pag-ugmad sa Bisayang *<br>* musika labi na niadtong natan-aw nga may dakong potensiyal pagtagik og <br>de-kalidad nga obra. Lakip sa ilang plano mao ang paghatag unya og <br>LUDABI Bisrock Music Awards sa umaabot.*<br>** <br>*Silbing abli-gana ug pagmatuod sa ilang seryosong pagsuporta sa <br>Bisrock, ipahigayon ang usa ka dakong konsiyerto nga giulohan og <br>"Kalamboan, Kinaiyahan, Katawhan" Bisrak Rakrakan Kansert diha sa <br>lungsod sa Cordova, Sugbo karong umaabot Marso 23, 2008. Gawas sa <br>LUDABI, miabag usab aron matigayon kining maong kalihokan ang ACS <br>Movement Part 2 ug ang Cool Dimension Events, usa ka event organizer nga <br>gidumala mismo ni Ms. Jaqueline Siwala. Gikatakda nga maoy manokar ang <br>upat ka establisadong Bisrock bands nga mao ang God Smugglers, Radstuff, <br>Aggressive Audio ug Missing Felimon.*Anonymousnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-664534763644023497.post-30882989301090003192008-03-15T18:04:00.000-07:002008-03-15T18:05:16.863-07:00KWF,Bisaya,Liwayway*KWF, mibarog sa Kongreso alang sa multilingguwalismo*<p>MITISAR ang Komisyon sa Wikang Filipino sa ilang opisyal nga baroganan <br>sa pagbaton og bag-ong sumbanang pangpinulongan ilawom sa Balaodon Isip <br>230 (gipasar ni Rep. Luis Villafuerte), Balaodon Isip 305 (gipasar ni <br>Rep. Eduardo Gullas), Balaodon Isip 446 (gipasar ni Raul Del Mar) ug <br>Balaodon Isip 1138 (gipalabang ni Rep. Liza Maza).<br>Segun sa gipadayag nga posisyon ni Komisyoner Dr. Ricardo Ma. Duran <br>Nolasco, sa usa ka hearing nga gipahigayon sa Kongreso kaniadtong <br>Pebrero 27, 2008, ang naasoy nga mga balaodon kinahanglang mapahiuyon sa <br>paggamit sa unang pinulongan sa mga magtutuon gikan sa pre-scholol <br>hangtod sa Grade VI. Ilawom niining maong laraw, ang Filipino ug <br>Iningles itudlo isip linain nga mga panulun-an. Ang lokal ug rehiyonal <br>nga pinulongan ug literatura mahimong ilangkob isip linain nga modyul sa <br>panulun-ang Filipino o kaha ibulag gyod.<br>Ang mga ingon nga kausaban maghatag sa mga tinun-an— mga tinun-an <br>kansang unang pinulongan dili Filipino o Iningles— og igong panahon aron <br>mapalambo ang ilang kognitibo ug lingguwistikong kahanas sa ilang unang <br>pinulongan. Sa maong proseso, matibuok ang usa ka solidong pundasyon sa <br>pagkat-on sa mga panulun-ang itudlo ginamit ang Filipino ug Iningles. Sa <br>sekondarya, ang mga pinulongang Filipino ug Iningles ang nag-unang <br>pinulongang gamiton sa pagtudlo samtang ang inahang dila, isip lingguwa <br>prangka, maoy gamitong abag nga medyum o kaha himoong buwag nga panulun-an.<br>Gidugang pa ni Nolasco nga pinaagi sa paggamit sa pinulongan nga <br>masabtan sa tinun-an, dili lamang kay napalig-on ang paghatag gibug-aton <br>sa tradisyong kultural, kondili mas pang masabtan ang mga panulun-an <br>nunot sa daling pagkat-on sa Filipino ug Iningles. Isip dugang, kon ang <br>unang pinulongan ang gamiton sa lawak-saringan, molambo ang kahanas sa <br>kritikal nga panghunahuna ug kini matakli ngadto sa uban pang pinulongan.<br>Kahisgotan dinhi nga atol sa gihimong hearing, dili lamang ang KWF ang <br>nagpadayag og susamang baroganan. Alang usab sa multilingguwalismo ang <br>posisyon sa Summer Institute of Linguistics-Phil., Dr. Dina Ocampo sa <br>UP, NEDA, Nueva Vizcaya State University ug uban pang institusyong <br>mingtambong sa hearing.— TNB<p><br>*Simpatiya sa KWF sa mga Bisaya*<p>AGIG pagsimpatiya sa Komisyon sa Wikang Filipino (KWF) kanatong mga <br>Bisaya labot sa kontrobersiyang namugna sa mayagayagaong pelikulang <br>"Sakal, Sakali, Saklolo" ug isip pagsanong usab sa sulat-protesta nga <br>gisang-at sa BATHALAD-Mindanao, ang KWF miposte og pamahayag sa ilang <br>opisyal nga websayt (<a href="http://wika.pbwiki.com">http://wika.pbwiki.com</a>).<br>Aron katamdan kini sa iyang orihinal nga han-ay, wala na namo hubara ang <br>maong mensahe. Ania:<br>"BA'T PINALAKI MONG BISAYA ITONG APO KO?<br>Ito ang linyang binigkas ni Ms. Gloria Diaz na gumanap bilang isang lola <br>sa pelikulang "SAKAL, SAKALI, SAKLOLO", opisyal na entri sa 2007 Metro <br>Manila Film Festival (MMFF) ng STAR CINEMA Productions Incorporated.<br>Ang naturang nakaiinsultong bahagi ng pelikulang ito ay pinalala pa ng <br>pahayag ng ina ng bata na ginampanan ni Miss Judy Ann Santos, sa <br>pagsasabi na Tagalog ang wikang dapat ituro sa bata upang ito'y maging <br>isang tunay na Pilipino, at walang bahagi sa pelikula kasunod ng <br>nasabing linya o dayalogo ang nagpakita na ang naturang insulto ay mali <br>o ang papel na ginampanan upang masabi ang gayong insulto ay nagsisi o <br>umamin ng kanilang kamalian.<br>Kaugnay nito, hiniling ng Bathalad Mindanao Inc., sa pamumuno ni G. <br>Eufemio Flores na humingi nang nakasulat na paumanhin sa lahat ng mga <br>Bisaya dahil sa sugat na idinulot ng gayong insulto, ang STAR CINEMA <br>productions kasama si director Jose Javier Reyes, ang scriptwriter ng <br>pelikula, mga artistang sina Gloria Diaz at Judy Ann Santos, kasama pa <br>rin ang lahat ng tao sa likod ng paggawa, produksiyon at pagpapalabas ng <br>naturang pelikula."— TNB<p>*Liwayway Magazine, gipasidunggan*<p>ANG magasing Liwayway, igsoong sinemanang magasin ning Bisaya, <br>gipasidunggan sa Gawad TANGLAW (Gawad Tagapuring mga Akademisyan ng <br>Aninong Gumagalaw) isip "2007 Best Literary Magazine" ug ingon man <br>espesyal nga kategoriyang "Lifetime Achievement Award".<br>Dungan niini, ang Balita, laing produkto sa Manila Bulletin, <br>gipasidunggan usab isip "Best Newspaper in Filipino" sa nasod. Ang <br>pagpasidungog gipahigayon niadtong Marso 1, 2008 sa Ernesto Palanca <br>Auditorium sa University of Perpetual Help System, Las Piñas Campus atol <br>sa pagsaulog sa ika-6 nga tuig sa Gawad TANGLAW, institusyong <br>gipangulohan ni Dr. Romeo Flaviano Lirio.<br>Ang maong prestihiyosong pasidungog personal nga gidawat ni Manila <br>Bulletin Publisher Atty. Hermogenes P. Pobre. Mitambong usab sa maong <br>okasyon ang Magdudumalang Editor sa Liwayway nga si Ms. Angela Perez, <br>uban sa iyang mga staff, Perry Mangilaya, ug Wilson Fernandez kinsa maoy <br>miaktong potograper.<p>(Bisaya TNBalita Marso 19, 2008 <a href="http://bismag.pbwiki.com">http://bismag.pbwiki.com</a>)Anonymousnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-664534763644023497.post-3549674434225432782007-02-20T22:10:00.000-08:002007-02-20T22:12:34.181-08:00Pagsinati Sa Batadilang BinisayaKahigalaan,<br />Akong ipahibawo kaninyong tanan nga karong Pebrero 22 hangtod sa 23,<br />ipahigayon sa Mindanao State University-Iligan Institute of<br />Technology ang usa ka pasinati alang sa hustong pagtitik sa<br />pinulongang Binisaya.<br /><br />Kining maong kalihokan ubos sa pagpasiugda sa Bathalad-Mindanao ug<br />gipaluyohan sa Komisyon sa Wikang Filipino nga gitimonan karon ni<br />Komisyoner Dr. Ricardo Ma. Duran Nolasco.<br /><br />Tungod niini, gidapit ang tanang magsusulat, editor, katilingbang<br />Bisaya nga may interes ning maong hilisgotan sa pagtambong niini.<br /><br />Lakip sa motambong ning maong katigoman isip lecturer si Bisaya<br />Associate Editor Edgar Saldaña Godin, Pamuno sa Bathalad-Mindanao<br />Eufemio Flores, ug uban pang kadagkoan sa Akademyang Bisaya.<br /><br />Gawas sa sesyon plenarya, aduna usahay nga kulturanhong dalit ang mga<br />tinun-an sa nagkalainlaing tulunghaan isip lamas sa kalihokan. Mga<br />mag-aawit ug uban pang kasangahan sa arteng Bisaya magpakita sab sa<br />ilang sura.<br /><br />Ayaw saypa ang pagtambong...<br /><br />Tomas<br /><br />2007.02.21Anonymousnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-664534763644023497.post-42060102140051071252007-02-17T06:08:00.000-08:002007-02-17T06:14:29.944-08:00PalancaKahigalaan,<br /><br />Nanawat na karon og salmot ang Don Carlos Palanca Memorial Awards for Literature. Sama sa gihapon, wala nausab sa nangaging batakan sa pagsalmot gawas lang sa tema sa Kabataan Essay (Tagalog Ug Iningles). Abli gihapon kini sa rehiyonal nga mga pinulongan sama sa Sinugboanong Binisaya, Hiligaynon, Iluko. Hangtod lang sa Abril 30 ang pagpanawat og salmot.<br /> <br />Sa samang paagi, ang Talaang Ginto (Collantes Award) nanawat na usab og salmot alang sa ilang tinuig nga tigi ilawom sa pagpaluyo sa Komisyon sa Wikang Filipino.<br /> <br />Kining ubos ninyong higala mosuway na usab og panimpalad. Hinaot nga atong paluyohan ang tinguha sa mga sektor nga palamboon ang literatura sa nasod.<br /> <br />Bay Tomas<br /><br /><br />2007.02.17Anonymousnoreply@blogger.com0