Tuesday, March 25, 2008

Pagkabanhaw sa LUDABI

*_Pagkabanhaw sa LUDABI_*
*Bag-ong paglaom sa Bisrock*
*ni nemesio burasca senanggote*
**
*Kasagaran sa mga batan-on ug hamtong nga makadungog og tawo nga larino
kaayo mosulti og 'lawom' nga Binisaya, modayo'g ingon nga "ah, mora man
kag LUDABI"! Kay alang man god sa kadaghanan kanato, ang mga tawo nga
dunay katakos pagsulti o litok og mga pulong Bisaya nga estranghero na
kaayo sa atong pangdungog usa ka LUDABI.*
*Bisan ang tinuod nga pagkasulti, wala gyod untay lawom nga Binisayang
pulong ug labaw nang wa say mabaw. **Apan kay nisuway man tag wakli sa
kaugalingon natong lumad nga lengguwahe gumikan pod lagi sa colonial
mentality diin maoy atong pagtuo nga barot ang kaugalingon natong
pinulongan ug sosyal ang langyaw nga pinulongan sama sa Iningles.
Pagmatuod niini, ang bata nga mao pay pagsugod og kat-on pagsulti ato
dayong tudloan sama pananglit sa pag-ingon nga"Dong, Day, ayaw pag-touch
ana kay dirty kaayo na!" Saksak-sinagol. Hinungdan nga daghang napapas
o nawala nga lumad nga pulong-Bisaya kay ato mang gipulihan sa langyaw.
Mao laging ang resulta ingnon dayon natong LUDABI ang tawo nga larino pa
kaayong mosulti sa lumad natong Bisaya nga pinulongan.*
**
*Pero unsa man gyod ning LUDABI? Tingali sa mga batan-on o bag-ong tubo
labi na sa mga Bisrockers, pipila lang kaha ang nasayod niini. Ang
LUDABI kun Lubas sa Dagang Bisaya natukod niadtong tuig 1956, usa ka
kapunongan o pundok sa mga Bisayang magsusulat nga nagmahal sa
atong dila ug buot mopatunhay niini pinaagi diha sa natad sa arte sa
literatura. Usa sa mga haliging tagtukod niini mao si anhing Marcel M.
Navarra, ang Sugboanong magsusulat kinsa giila nga maoy unang
"modernista" ug "reyalista" pagpanulat og sugilanon ug lumad nga taga
Tuyom, Carcar (dakbayan na karon). Sukad sa pagkatukod niini, nahimong
inila ang kapunongan sa LUDABI. Ang ngalan niini nabaniog ug mikaylap
dili lang sa tanang suok sa Kabisay-an ug Mindanao, kondili, lukop
Pilipinas ug ngadto na sa gawas sa nasod nga may nanimuyong mga Bisaya.
Sa misunod nga mga katuigan, nahimong sakop niini ang mga prominenteng
personalidad ug mga agila sa Sugboanong literatura sama nilang Dr. Nick
Maglasang, Atty. Adelino Sitoy, Ernesto Lariosa, Atty. Cesar P. Kilaton
ug daghan pa nga karon nagtikawtikaw pa. Sulod sa taas nga kutay sa
panahon, nihaom sa ngalan nga LUDABI ang kahulogan niini nga usa gyod ka
lubas sa pagpatunhay sa pinulongang Bisaya. Lubas nga nagpabiling gahi
labaw pa sa bahi sukad sa pagkatukod niini niadtong dekada '50.*
**
*Apan wala damha, kalit pero daw inanayng gikaon sa anay ang lubas sa
LUDABI. Anam-anam nga naluya. Nagtinga ug hangtod nawala. Walay klarong
rason o tin-aw nga hinungdan nganong kini nahanaw. Nagkatibulaag ang mga
sakop. Ang uban nanglagwang ngadto sa Estados Unidos ug ubang dapit sa
kalibotan. Sa taudtaud nga pagkahilom, naamgohan na lang nga didto na
mopasilong sa bag-ong natukod nga mga kapunongan sama sa DAGANG
FOUNDATION, INC. ug BATHALAD kadtong mga aktibong sakop nga padayong
nagbirisbiris aron makasimhot kanunay sa tinta sa patikanan ang ilang
mga sinulat tungod ug alang sa bugtong tuyo nga mapadayon ang gitukawang
kawsa nga dili mapuo ang dilang Bisaya. *
**
*Pero wa lang usab damha, kalit nibangon ang LUDABI gikan sa taas-taas
nga paghikatulog. Nabanhaw gikan sa iyang pagpakahilom. Niadtong Enero
19 niining t\uiga, gipahigayon diha sa Casino Español ang LUDABI
NATIONAL CONVENTION atol usab sa ika-52 nga anibersaryo nga gitambongan
sa mga delegado gikan sa nagkalain-laing suok sa Pilipinas. Lakip sa
daghang nitambong mao sila si Nards Ver Melendres sa Ormoc City, Dr.
Jess B. Tirol ug Judge Jorge Cabalit sa Tagbilaran City. Ug siyempre, wa
sad paulahi ang mga payter ug tadhang mga taga Iligan City nga sila si
magsusulat Marcelo Geocallo, Ric Hynson , Fem Flores, Roy Trinidad ug
uban pa. Ang pagkabanhaw sa LUDABI nagpabilin na lang untang usa ka
damgo kon wala pa ang panghingusog ug paningkamot ni Arleigh Jay C.
Sitoy, anak ni Cordova Mayor Adelino Sitoy, kinsa naila nang daan nga
nagpuyos og dili tiaw nga pagmahal sa kulturang Bisaya. Nagnuod ang
panultihong Iningles nga "like father, like son" kay gisunod man sa anak
ang tunob sa lakang nga agi sa iyang amahan.*
**
*Ning pagbalik sa LUDABI, wa matago sa panan-aw sa mga kadagkoan niining
prestihiyosong kapunongan ang di na gyod mabangbang nga pagkuyanap sa
musikang Bisrock nga gihangop kaayo sa mga *
*batan-on. Lamang, nagkinahanglan kining sakwaton sa labing madali aron
molahutay sa panahon. Kay nakita man nga ang paghangop sa mga batan-on
sa Bisrock dako kaayo og ikatampo sa kawsa pagpatunhay sa atong kultura
nga dugay nang gipangunahan sa LUDABI. Atol sa usa ka tigom, wa
magduha-duha ang "core group" sa LUDABI Mactan Chapter nga gilngkoban
nila mismo ni talahurong Arleigh Jay C. Sitoy, Jess Baring (Sugboanong
enhinyero ug imbentor), Ms. Jaqueline Siwala ug kaubanan nga agakon ang
Bisrock aron matabangan ang mga batan-ong rakista pag-ugmad sa Bisayang *
* musika labi na niadtong natan-aw nga may dakong potensiyal pagtagik og
de-kalidad nga obra. Lakip sa ilang plano mao ang paghatag unya og
LUDABI Bisrock Music Awards sa umaabot.*
**
*Silbing abli-gana ug pagmatuod sa ilang seryosong pagsuporta sa
Bisrock, ipahigayon ang usa ka dakong konsiyerto nga giulohan og
"Kalamboan, Kinaiyahan, Katawhan" Bisrak Rakrakan Kansert diha sa
lungsod sa Cordova, Sugbo karong umaabot Marso 23, 2008. Gawas sa
LUDABI, miabag usab aron matigayon kining maong kalihokan ang ACS
Movement Part 2 ug ang Cool Dimension Events, usa ka event organizer nga
gidumala mismo ni Ms. Jaqueline Siwala. Gikatakda nga maoy manokar ang
upat ka establisadong Bisrock bands nga mao ang God Smugglers, Radstuff,
Aggressive Audio ug Missing Felimon.*

No comments: